CECHY MAKROSKOPOWE
|
Owocniki bulwiaste, nieregularne, guzowate, czasem zrośnięte. Wielkość dojrzałych owocników 2-6 cm. W warunkach polskich dojrzałe owocniki często nie przekraczają 2 cm średnicy. Powierzchnia owocnika brudnobiała, ochrowa, czasem z tonami żółtymi lub brązowo-czerwonymi. Za młodu owocniki pokryte włoskami, sprawiając wrażenie zamszowatych, potem gładkie, matowe. Gleba za młodu biała, potem szaro-brązowa, w okresie pełnej dojrzałości czerwono-brązowa, poprzecinana białymi żyłkami tworzącymi nieregularny, marmurkowy wzór. Miąższ twardy, zwarty o przyjemnym, orzechowym posmaku i delikatnym zapachu typowym dla czarnych, jadalnych trufli. W aromacie okazów znalezionych wczesną wiosną często można wyróżnić zapach czosnku.
|
CECHY MIKROSKOPOWE
 Zarodniki w workach
|
Perydium niezbyt grube 50-150 μm, pseudoparenchymatyczne, zbudowane z kulistych komórek o średniej wielkości 10-20 μm. Charakterystyczne jest występowanie pojedynczych, bardzo dużych, odseparowanych komórek o wielkości 20-45 μm. Perydium w młodych okazach pokryte dermatocystydami włoskowymi o średniej wielkości 30-60 x 2-5 μm, hialinowymi, lekko zaostrzonymi, nieseptowanymi, lub co najwyżej z 1-2 septami. Włoski bardzo szybko się wykruszają. W owocnikach dojrzałych można natomiast zaobserwować na powierzchni perydium obłamane podstawy dermatocystyd. Worki owalne, rzadziej kuliste na krótkich trzonkach lub siedzące. Wielkość worków 60-100 x 50-80 μm. Worki 1-4 zarodnikowe, rzadziej 5 zarodnikowe (w jednym z okazów zaobserwowano kilka worków zawierających 6 zarodników). Zarodniki elipsoidalne, żółto-brązowe do czerwono-brązowych. Wielkość zarodników 20-50 x 18-42 μm, Q = 1,2-1,6. Zarodniki pokryte wyraźną siateczką poligonalnych alweoli o średniej wielkości 3-6 μm. Na dłuższej przekątnej zarodnika najczęściej (3)4-7 alweoli.
 |
 |
 |
Szczegóły budowy perydium T.borchii z widocznymi, pojedynczymi, dużymi komórkami.
|
 |
 |
 |
Dermatocystydy perydialne i ich pozostałości |
Zarodniki |
|
SIEDLISKO
|
Tuber borchii preferuje żyzne, bogate w składniki odżywcze gleby czarnoziemne, brunatnoziemne i rędzinowe. Wyrasta w warstwie humusu, do 5-8 centymetrów w głąb gleby. Mikoryzuje z wieloma gatunkami drzew liściastych, a w Europie południowej znajdowana także pod drzewami iglastymi. Owocniki pojawiają się jesienią, a szczyt dojrzałości przypada na miesiące zimowe grudzień-luty. W polskich warunkach dojrzałe owocniki można zbierać jedynie w trakcie bardzo łagodnych zim o temperaturach powyżej zera. Najbogatsze stanowisko na obszarze Polski odkryto na Wyżynie Śląskiej, w śródpolnym zadrzewieniu w dużym kompleksie sadów, na łagodnym, południowym stoku niewielkiego wzgórza w towarzystwie Tilia sp. i Salix sp. Kilkadziesiąt owocników wyrastało w żyznej glebie rędzinowej o współczynniku pH 6,8.
|
WYSTĘPOWANIE
|
W Polsce gatunek podawany z kilku historycznych stanowisk. Współcześnie znane jest kilka lokalizacji z obszaru wyżyn środkowej Polski oraz Beskidów. Z względu na późną porę występowania T. borchii nie może zostać uznany za gatunek typowy dla Polski czy też generalnie – dla tej części środkowej Europy która podlega znacznym wpływom zimnego klimatu kontynentalnego. Na południu Europy znajdowany bardzo często. Znany z nielicznych stanowisk w Wielkiej Brytanii, Danii i krajach nadbałtyckich.
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska – DF26, Hutki-Kanki k. Olkusza, Grudzień 2008
Wyżyna Śląska – DF02, Psary k. Tarnowskich Gór, Grudzień 2011
Beskid Mały – DF96, Koziniec k. Wadowic, Sierpień 2012
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska – DF66, Bolęcin k. Chrzanowa, Marzec 2014
Wyżyna Kielecko-Sandomierska DE60, Chęciny k. Kielc, Listopad 2019
|
UWAGI
|
Tuber borchii należy do grupy trufli jadalnych. Mimo niewielkich rozmiarów jest ceniona za swój aromat – jak najbardziej truflowy, ale jednak pozbawiony ostrej, bitumicznej nuty charakterystycznej dla czarnych trufli jadalnych.
Mimo że nie jest to gatunek typowy dla klimatu panującego w Polsce, w ostatnich latach zauważono zdecydowanie bogatsze owocnikowanie na monitorowanych stanowiskach. Również pojedyncze owocniki osiągały większe rozmiary niż w latach poprzednich. To niewątpliwie wpływ szeregu łagodnych zim w ciągu ostatnich lat.
Polska nazwa gatunku to trufla Borcha.
|
