AGLUTYNACJA

|
Zjawisko skupiania się i zlepiania rozproszonych w płynie komórek lub organizmów. U niektórych gatunków Rhizopogon obecne w tramie niewielkie komórki zbijają się w duże nieregularne, amorficzne ciała pod wpływem odczynnika Melzera. |
ALWEOLA

|
Jamkowate zagłębienie na powierzchni zarodników wielu podziemnych Tuberaceae, utworzone przez pokrywające powierzchnię zarodnika regularne, siatkowate perysporium. |
APEX

|
Szczytowy wyrostek w zarodnikach wielu podziemnych Basidiomycota. Przybiera formą brodawki o różnorakich kształtach, od płaskich i obłych, po wydłużone i zaostrzone. Apex jest najczęściej gładki, pozbawiony ornamentacji oraz fałd perysporium - ale czasem drobnobrodawkowany lub chropowaty. Jest ważną cechą oznaczeniową. |
APICULUS

|
Hilar appendix. Charakterystyczny wyrostek w podstawie zarodników wielu Basidiomycota, łączący zarodnik z podstawką za pośrednictwem sterygmy. Ma postać krótkiego cylindra o różnorakich kształtach. Na obrazie z mikroskopu optycznego najczęściej widoczny jako wyrostek w kształcie prostych lub zakrzywionych szczypiec. Wyrostek sterygmalny jest ważną cechą oznaczeniową. |
BAZYDIOLA
 |
Niedojrzała podstawka lub podstawka płonna, która nie wytwarza zarodników. W początkowych stadiach dojrzewania Basidiomycota bazydiole i bazydia zasadniczo się nie różnią. Różnice w budowie uwidoczniają się na późniejszym etapie rozwoju i są ważną cechą oznaczeniową np. u Hymenogaster lub Rhizopogon. |
BAZYDIUM

|
Podstawka. Element hymenium u Basidiomycota, na którym tworzą się zarodniki. Bazydia mogą być jednokomórkowe – holobazydia, lub wielokomórkowe. Podstawki są bardzo zróżnicowane pod względem budowy, kształtów i wielkości i stanowią ważną cechę oznaczeniową. |
BRACHYBAZYDIOLA

|
Element hymenium u Basidiomycota, przypominający kształtem bazydiole, jednak na ogół znacznie większy i o mocno pogrubionych ścianach. Obecność i budowa brachybazydioli jest ważną cechą oznaczeniową u Rhizopogon oraz podziemnych przedstawicieli Russulaceae. |
CHLAMYDOSPORA

|
Element przetrwalnikowy, powstały w wyniku rozmnażania bezpłciowego u Glomeromycota. |
DEKSTRYNOIDALNY

|
Zabarwiający się pod wpływem odczynnika Melzera na kolor czerwono-pomarańczowy do brązowo-czerwonego. Dekstrynoidalność może być cechą oznaczeniową jednak najczęściej służy jedynie lepszej obserwacji hialinowych elementów budowy mikroskopowej grzybów. |
DERMATOCYSTYDA

|
Płonny element budowy występujący na powierzchni perydium u grzybów hypogeicznych. Dermatocystydy przybierają najróżniejsze kształty, formy i wielkość. Są bardzo ważną cechą oznaczeniową w wielu rodzajach podziemnych Basidiomycota oraz Ascomycota. |
DISSEPIMENTA

|
Płonne strzępki rozdzielające skupienia worków. Dobrze widoczne jedynie w młodych owocnikach. Charakterystyczne dla rodzaju Elaphomyces. |
EGZOSPORIUM

|
Zewnętrzna, żelatynowata warstwa osłaniająca zarodnik. Najczęściej o znacznej w stosunku do rozmiarów zarodnika grubości. Egzosporium przybiera różnorakie kształty które mają bezpośredni wpływ na finalny wygląd dojrzałego zarodnika. W ogólnych schematach mikromorfologicznych wyróżnia się pięć warstw ściany zarodnika: endosporium, episporium, egzosporium, ektosporium i perysporium. Praktycznie, w odniesieniu do grzybów hypogeicznych, wyróżnia się warstwę endosporium jako wewnętrzną ścianę zarodnika, egzosporium jako pełniącą rolę ochronną warstwę zewnętrzną oraz perysporium jak cienką błoniastą warstwę powierzchniową. |
EPITECJUM

|
Epihymenium. Warstwa tworząca się ponad właściwym hymenium. Spotykana w podziemnych Ascomycota o glebie utworzonej przez nieregularnie przebiegające fałdy, np. Genea, Hydnotrya. |
GLEBA

|
Umowny termin określający wewnętrzną, ograniczona przez perydium, część owocników grzybów angiokarpicznych. |
HIALINOWY

|
Przeźroczysty. Nie zawierający barwnika widocznego w trakcie badań mikromorfologicznych przy użyciu mikroskopu optycznego. |
HOMOGENICZNY

|
Jednorodny, o takiej samej budowie. W odniesieniu do zarodników wielu grzybów hypogeicznych, termin oznaczający brak zarodników anormatywnych w ilości mającej znaczenie jako istotna cecha oznaczeniowa. |
HYMENIUM
 |
Obłocznia, warstwa rodzajna, warstwa zarodnikonośna. Warstwa grzyba hypogeicznego gdzie tworzą się zarodniki. Zbudowana z elementów rozrodczych – worków lub bazydiów oraz elementów płonnych – np. parafiz, cystyd czy bazydioli. |
HYPOGEICZNY

|
Podziemny. Termin odnoszący się do grzybów u których cały cykl rozwojowy przebiega pod powierzchnią gleby. Określenie „grzyby hypogeiczne” jest umowne. Istnieje wiele gatunków grzybów podziemnych nie zaliczanych do grzybów hypogeicznych. |
IZODIAMETRYCZNE

|
Jednowymiarowe. Termin odnoszący się do budowy komórkowych struktur grzyba oznaczający komórki o mniej więcej takiej samej wielkości w obrębie badanej tkanki. |
KOLUMELLA

|
Płonna część gleby w owocnikach angiokarpicznych. Tworzy się najczęściej u podstawy owocnika i przybiera różnorakie formy. Czasem ogranicza się do niewielkiej półkolistej strefy tuż przy podstawie, czasem tworzy słupowatą strukturę sięgającą w głąb owocnika, a czasem przerasta chaotycznie glebę całego owocnika. Obecność i charakter kolumelli jest ważną cechą oznaczeniową w wielu rodzajach podziemnych Basidiomycota. |
KORTEKS

|
Kora. Zewnętrzna, osłonowa część grzyba podziemnego. Termin używany częściej w odniesieniu do gatunków o twardej, zwartej, często „zdrewniałej” , skorupiastej warstwie zewnętrznej, np. Elaphomyces. |
KRUSTA

|
Występująca u niektórych gatunków grzybów podziemnych, zewnętrzna warstwa ściśle otaczająca owocnik, utworzona z gęsto splecionych strzępek grzybni przemieszanych z resztkami organicznymi oraz drobnymi frakcjami gleby. Występowanie oraz charakter krusty może być cechą oznaczeniową w niektórych rodzajach grzybów hypogeicznych, np.: Elaphomyces, Sclerogaster. |
LAKTACJA

|
Wydzielanie soku mlecznego u niektórych gatunków grzybów hypogeicznych. Laktacja następuje po uszkodzeniu latycyferów – kanałów mlecznych przebiegających najczęściej w tramie perydialnej. Barwa pierwotna oraz zmiany barwy soku mlecznego w kontakcie z powietrzem są cechą oznaczeniową np. u Lactarius. |
LATYCYFERUM

|
Kanał mleczny. Rodzaj tkanki wydzielniczej tworzącej często rozgałęzione i skomplikowane struktury wypełnione sokiem mlecznym - lateksem naturalnym. |
MAKROCYSTYDA

|
Płonny element hymenium u Basidiomycota. Makrocystyda jeste elementem rozdzielającym zarodnikonośne bazydia. Jest na ogół znacznie większa i intensywniej wybarwiona od obecnych w hymenium cystyd, bazydioli i bazydiów. Obecność i budowa makrocystyd jest ważną cechą oznaczeniową w wielu rodzajach grzybów podziemnych. |
NIBYTRZONEK

|
Trzonopodobna, płonna struktura tworząca się u podstawy owocnika wielu hypogeicznych Ascomycota i Basidiomycota. Jest zbudowana z mocno zbitych strzępek grzybni, często pokryta delikatnym kutnerem. |
OAZA HYPOGEICZNA

|
Umowny termin oznaczający stanowisko, gdzie w bezpośrednim sąsiedztwie występuje wiele gatunków podziemnych grzybów. |
OLEIFERUM

|
Pogrubiona strzępka wypełniona oleistą zawartością, wyraźnie odróżnialna od sąsiednich, najczęściej hialinowych strzępek. Obecność oleiferów jest ważną cechą oznaczeniową w wielu rodzajach grzybów hypogeicznych. |
OSTIOLUM

|
Otwór prowadzący do wnętrza zamkniętego owocnika angiokarpicznego, umiejscowiony najczęściej na jego szczycie, rzadziej z boku lub w okolicy podstawy owocnika. |
PARAFIZA

|
Płonny element hymenium u podziemnych Ascomycota, oddzielający od siebie worki. Budowa parafiz jest ważną cecha oznaczeniową. |
PERYDIUM

|
Zewnętrzna, ochronna warstwa grzybów angiokarpicznych. W literaturze mykologicznej można spotkać wiele różnych nomenklatur opisujących budowę perydium jedno- lub wielowarstwowego. Na potrzeby niniejszego opracowania przyjęto nazewnictwo wprowadzone w 1969 roku przez duńskiego mykologa Cornelisa Basa. Bas zaproponował podział perydium (pellis) na warstwę zewnętrzną - suprapellis oraz warstwę wewnętrzną – subpellis. W przypadku grzybów o perydium wielowarstwowym, warstwy centralne nazywamy mediopellis. |
PERYSPORIUM

|
Powierzchniowa, błoniasta warstwa zarodnika. Budowa i cykl rozwojowy perysporium jest ważną cechą oznaczeniową u wielu gatunków grzybów hypogeicznych, np.: Hymenogaster. |
PLEKTENCHYMATYCZNY

|
Typ budowy tkanek grzybów utworzony przez splecione w różnym stopniu strzępki. |
POLIGONALNY

|
Wielokątny, wieloboczny. Termin opisujący mikroskopowe struktury grzybów, np. komórki lub zarodniki o kształtach zbliżonych do geometrycznych. |
PROZENCHYMATYCZNY

|
Typ budowy tkanek grzybów utworzony przez septowane, grubościenne strzępki. Najczęściej ciasno ułożone w przebiegu równoległym. Komórki strzępek są najczęściej izodiametryczne – w skrajnych przypadkach mogą sprawiać wrażenie budowy pseudoparenchymatycznej. |
PSEUDODERMATOCYSTYDA

|
Element powierzchniowych struktur grzybów podziemnych, jednak nie tworzących się stricte na powierzchni owocnika. Pseudodermatocystydy to najczęściej końcowe fragmenty strzępek wystających ponad linię perydium. Ich obecność oraz liczebność mogą być niestałe w różnych fragmentach nawet tego samego owocnika. |
PSEUDOOSTIOLUM

|
Ostiolum pozorne. Otwór pozornie prowadzący w głąb owocnika grzyba angiokarpicznego, w rzeczywistości jednak znacznie płytszy. Pseudoostiola powstają na całej powierzchni owocnika i charakteryzują się zróżnicowaną budową. Są niestałą cechą diagnostyczną. |
PSEUDOPARENCHYMATYCZNY

|
Paraplektenchymatyczny. Typ budowy tkanek grzybów utworzony przez mocno ścieśnione, najczęściej jednokomórkowe strzępki, który swoim wyglądem przypomina komórkową budowę tkanek roślin wyższych. |
RYZOMORFA

|
Sznur przetrwalny. Zbudowane z plektenchymy, przetrwalnikowe twory o korzeniastym charakterze. Rozrastają się w glebie, często oplatając w różnym stopniu owocniki. Obecność i liczebność ryzomorf jest ważną cechą oznaczeniową, np. u Rhizopogon. |
SPOROKARP

|
Termin odnoszący się do podziemnych owocników Glomeromycota i Mucoromycota. |
STERYGMA

|
Część podstawki na której tworzy się zarodnik u Basidiomycota. Ilość sterygm oraz ich budowa mają znaczenie jako cecha oznaczeniowa w wielu rodzajach, np. Hymenogaster. |
SUBHYMENIUM

|
Warstwa oddzielająca hymenium od tramy hymenialnej. Subhymenium najczęściej tworzą gęsto splecione strzępki generatywne z których wyrasta właściwe hymenium, czasem jednak ma postać kilku warstw komórek o zróżnicowanej wielkości i różnych kształtach. Budowa subhymenium jest ważną cechą diagnostyczną u niemal wszystkich Basidiomycota. |
SUBPELLIS

|
Patrz: perydium. Wewnętrzna, bezpośrednio sąsiadująca z tramą perydialną warstwa perydium u gatunków charakteryzujących się wielowarstwową budową perydium. |
SUPRAPELLIS

|
Patrz: perydium. Zewnętrzna, powierzchniowa warstwa perydium u gatunków charakteryzujących się wielowarstwową budową perydium. |
TRAMA

|
Wewnętrzna struktura płonnych elementów budowy grzybów hypogeicznych. Trama perydialna to warstwa oddzielająca perydium od warstwy zarodnikonośnej. Trama hymenialna oddziela poszczególne fragmenty hymenium. |
TRICHODERMALNY

|
W odniesieniu do budowy warstw perydium – strzępki o przebiegu prostopadłym w stosunku do powierzchni owocnika. |